06
سپتامبر

مشخصه ساختمان پمپ های رفت و برگشتی

به طور کلی تقسیم بندی زیر برای انواع پمپ های دوزینگ انجام شده است:
– پمپ های سولنوئیدی
– پمپ های موتوری
– پمپ های پروسس

پمپ های سولنوئیدی:
این پمپ ها دارای مگنت می باشند. با ورود جریان برق، این مگنت دارای بار الکتریکی شده و توسط میدان مغناطیسی بوجود آمده شفت فلزی را به حرکت در می آورد و با قطع و وصل شدن جریان، شفت با یک فنر به عقب رانده می شود. این شفت متصل به دیافراگم یا پیستون بوده و به این روش عملیات مکش و تزریق انجام می گردد.

پمپ های موتوری:

در این دسته از پمپ ها نیرو توسط یک الکتروموتور به قسمت جعبه دنده منتقل شده و توسط یک شفت متصل به دیافراگم با پیستون عمل رفت و برگشت و در نهایت دوزینگ انجام می شود.

 

پمپ های پروسس:

این مجموعه شامل دسته ‌ای از پمپ ‌ها می ‌باشد که ظرفیت ‌های دوزینگ بالا و یا فشارهای بالا را تأمین می‌ کند. اغلب پمپ ‌های این مجموعه بر اساس api675 طراحی شده ‌اند و قابلیت کارکرد در شرایط انفجاری را نیز دارند.

 

پمپ هاي نوع جابجائي مثبت:

پمپ هاي نوع جابجائي مثبت به پمپ هائي اطلاق مي شـود كـه درهركـورس كـاري كـه انجـام مـي دهنـد مقدارمشخصي ازمايع راپمپاژ مي كنندومقدارمايع پمپاژ شده رابطه مستقيم با تعداد كورس هاي انجام شـده دارد.دراين نوع پمپ هااگرشيرمسيرخروجي انها بسته شودكاركردن پمـپ باعـث افـزايش فشـاربيش ازحـد خروجي ونهايتا شكسته شدن وتركيدن بدنه پمپ و لوله ها مي شود.

اين نوع پمپ ها به دودسته اصلي طبقه بندي مي شوند:

الف- پمپ هاي رفت وبرگشتي  ب- پمپ هاي دوار

پمپ هاي رفت وبرگشتي:

عمليات پمپاژ دراين نوع پمپ ها با استفاده ازاختلاف فشارايجاد شده دراثرتغيير حجم ناشـي ازحركـت رفـت وبرگشتي مكانيزم پمپ انجام مي شودكه باتوجه به ماهيت سـاختماني ايـن نـوع پمـپ هـا درصـورت تـامين قدرت مورد نيازبراي پمپ ودارابودن مقاومت كافي بدنه فشار پمپ راتابي نهايت مي توان افـزايش دادكـه يكي ازمحاسن مهم اين پمپ ها بشمارمي ايدولي ازطرف ديگردرصـورتي كـه جلـوي مسـيرخروجي انهابسـته شودافزايش فشارحاصله مـي توانـد باعـث تركيـدن بدنـه پمـپ وايجادخسـارت هـاي سـنگين جـاني ومـالي شود.همچنين باتوجه به نوساني بودن فشارهاي ورودي وخروجي اين پمپ هانيازبـه ظـروف متعـادل كننـده فشار Dampener دارند تافشارهاي نوساني رابه فشارهاي خطي تبديل كندبعلاوه اين كه نسبت به انواع پمـپ هاي ديگرنياز به قطعات اضافي ديگـري مثـل شـيرهاي داخلـي وشـيرهاي اطمينـان Safety valveدرقسـمت خروجي پمپ وطراحي مسيرهاي كنارگذر By passبراي مسائل عملياتي مثل تغييرفلـووراه انـدازي وبسـتن پمپ لازم مي باشد.

لازم به توضيح است كه دراكثرطراحي ها براي متعادل كردن فشارخروجي پمپ ازمحفظه هائي بـه نـام Air Chamberودربعضي ديگرازDampener استفاده مي شودكه اصول كار ان ها با هم متفاوت است ولي همه انهـا روي لاين هاي خروجي وورودي پمپ نصب مي شو ند .اصول كارانها به اين صورت است كه موقعي كه مـايع ازپمپ خارج مي شودمقداري ازمايع دراين كپسول ها ذخيره مي شـودوباعث فشـرده كـردن هـواي حـبس شده دران مي شود وباعث مي شودضربات ناشي ازافزايش فشاربه هواي داخل محفظه منتقل شـودو باعـث يكنواخت شدن جريان خروجي پمپ وكاهش لرزش وارتعاشات هم چنين ازانتقال لـرزش پمـپ روي سيسـتم لوله كشي ممانعت مي شود.

پمپ هاي رفت وبرگشتي در سه دسته كلي زيرطبقه بندي مي شوند:

۱ -پمپ هاي پيستونيPump Piston

۲ -پمپ هاي پلانجريPump Plunger

۳ -پمپ هاي ديافراگميPump Diaphragm

پمپ هاي رفت وبرگشتي پيستونيPump Piston اصول كار يك پمپ رفت و برگشتي پيستوني مبتني بر حركت رفت و برگشتي پيستون درداخل سيلندر است. اين پمپ ها متناسب با سيستم مكانيكي محرك پيستون تعداد و طرز قرار گرفتن سيلندرها سيستم سوپاپ ها و … به انواع مختلفي دسته بندي مي شوند.

دراين نوع پمپ هاوقتي پيستون درحالت مكش است دراثرافزايش حجم درداخل سيلندرخلا ايجادمي شود(كاهش فشار)وباعث ورودمايع ازطريق شيرورودي به سيلندرمي شود(البته دراين حالت به علت بالابودن فشارلاين خروجي واعمال ان روي ولوخروجي شيرخروجي بسته است)ووقتي كه پيستون درجهت تراكم حركت مي كند باعث بالارفتن فشاردرسيلندرمي شود(وموجب بسته شدن ولو ورودي پمپ مي شود)ودراثربالاتررفتن فشار سيلندر شير خروجي بازمي شودوسيال داخل سيلندربه طرف لوله خروجي هدايت مي شودكه پي درپي انجام شدن اين عمل باعث پمپاژمايع مي گردد. از ويژگيهاي عمومي پمپ هاي رفت و برگشتي علاوه بر صفت جابجائي مثبت ، تناسب مستقيم مقدار جريان خروجي آنها با حجم جابجائي و سرعت خطي پيستون است . همچنين كلرنس بين پيستون وسيلندرمعمولابسياركم است تاازبرگشت مايع ازقسمت هاي اطراف پيستون درجهت عكس(نشتي داخلي) كه باعث كم شدن بازدهي پمپ مي شود ممانعت شود. البته درپمپ هاي باسايز بالاتوسط پيستون رينگ ها اين عمل انجام مي شود.

براي پمپ هاي رفت و برگشتي دو محدودة كاري وجود دارد:

۱ -حداكثر فشار كاري طراحي

٢ –حداكثر دور مجاز ظرفيت اسمي اين پمپ ها عبارتست از حاصل ضرب اندازه (حجم جابجائي) در سرعت پمپ       ( تعداد كورس دردقيقه) . اگرازنظرتوان ورودي كمبودي وجودنداشته نباشدودستگاه گرداننده بتواندان راتامين كند فشار توليدي مي تواند به حد خطرناكي افزايش پيداكند.

مقدار حداكثرمجاز فشار كاري طراحي پمپ را مقاومت مكانيكي اجزا پمپ در مقابل فشار داخلـي تعيـين مـي كنند ولي درعين حال حداكثر سرعت خطي مجاز پيستون ،كار رضايتبخش سوپاپها و حداقل زمان كافي بـراي پر شدن سيلندر از مايع وضعيت كاردهي پمپ ،را مشخص مي كند . سرعت خطي پيستون بطور غير مستقيم روي مقدار فلوي پمپ موثر است از اين رو در مواقعي كه سـرعت كاري پمپ زياد باشد (تعداددوردردقيقه) ممكن است لازم باشد مقدار جابجايي Strokeپمـپ كـم شـود كـه اينكار سبب كاهش ظرفيت (فلو ) پمپ مي شود .هر چه غلظت (لزجت) مايع پمپ شونده بيشتر باشد ، براي پر شدن سيلندر از مايع به زمان بيشتري نياز است بدون آنكه مسئله جدايي جريان و يا كانالي شـدن جريـان بوجود ايد و در نتيجه بايد دور پمپ كمتر شود .

ساختمان پمپ هاي رفت وبرگشتي ازقطعات اصلي زيرتشكيل شده اند:

-۱سيلندركه محل قرارگيري پيستون است.

۲ -پيستون به عنوان عامل حركت وتغييرحجم سيلندر.

۳- رينگ هاي پيستون براي اب بندي فاصله بين پيستون وجداره سيلندر

-۴ولوهاي ورودي وخروجي به عنوان عامل قطع ووصل كننده جريان مايع هستند.

–  ۵محفظه اب بندي وپكينگ براي ممانعت ازنشت مايع داخل پمپ بطرف بيرون.

-۶سيستم روغنكاري پكينگ ها(همراه بامكانيزم ان)جهت روغنكاري پكينگ ها.

۷ -كراس هد كه وظيفه ان كنترل كردن حركت هاي جانبي پيستون است .

۸-مكانيزم تبديل حركت دوراني به حركت رفت وبرگشتي.شامل: الف ميل لنگ ب-ياتاقان هاي ثابت ومتحرك ج-دسته شاتون د-چرخ دنده هاي كاهش دهنده دور

۹-سيستم روغنكاري قسمت هاي متحرك

مشخصه هاي كاري پمپ هاي پيستوني

نقطه كاري واقعي اين پمپ ها رابا تغييردادن قدرت (توان ) ورودي ، راندمان و درجه حرارت مايع مي تـوان تغيير داد. در اين پمپ ها ابتدا با افزايش هد (فشار خروجي ) راندمان با شيب تندي صعود مي كنـد و سـپس تقريبًا ثابت مي ماند . به اين ترتيب وقتي نقطه كاري در محدودة تغييـرات هـد و ظرفيـت جابجـا مـي شـود راندمان تغيير چنداني نمي كند (براي سرعتهاي مختلف ) البته بايد در نظر داشت كـه بـا تغييـر طـرح پمـپ راندمان به نحو موثري تغيير خواهدكرد . از آنجائي كه توان مصرفي تقريبًا ب ا فشار توليـدي پمـپ متناسـب است گاها شرايط اضافه بارLoad Overنيز مي تواند براي اين پمپ ها بوجود آيد. با توجه به نكته فوق مقدار جريان خروجي پمپ را نبايد بابازوبسته نمودن ولوهاي تعبيه شده در خروجي ياورودي پمپ تغييـرداد زيـرا علاوه برخطرات ناشي ازافزايش فشارباعث افزايش توان ياامپرمصرفي نيزمي شود. درزيرمنحني مشخصه اين نوع پمپ هااورده شده است.

براي تغيير مقدار فلوازروش هاي زيراستفاده مي شود:

روش هاي كنترل فلوي پمپ هاي رفت وبرگشتي

۱- بــاكم وزيــاد كــردن دورسيســتم گرداننــده كــه درعمــل بــه دليــل ثابــت بــودن دورالكتروموتورهــا كمترمورداستفاده واقع مي شود.

۲-تغييرمقدار حجم جابجائي پيستون(تغييردادن كورس پيستون) كه بااستفاده ازمكانيزم هـاي مخصوصـي كـه شامل چرخ دنده و…..است انجام مي شود.

پمپ هاي نوع پلانجريPump Plunger  ساختمان واصول كارپمپ هاي پلانجري با پمپ ه اي پيستوني دقيقا يكسان است وتفـاوت انهادرابعـاد پيسـتون هاوپلانجرهاست . طول پلانجرها نسبت به قطرشان بيشتراست ومعمولا براي كارهاي ظريف ودرجاهائي كـه كنترل شديدي ازنظرمقدارفلوي مايع پمپ شونده بخصوص درحجم هاي كم مورد نيازباشد .كـاربردفراواني دارند ومعمولا براي فلوهاي پايين وفشارهاي بالابكارمي روند وموارداستفاده انها براي تزريق مـواد شـيميائي وهمچنين به عنوان پمپ هاي روغنكاري قطـره اي بـراي روغنكـاري پيسـتون رينـگ هاوپكينـگ رينـگ هـاي كمپرسورها وپمپ هاي رفت وبرگشتي است .وحسن انها به قابـل انـدازه گيـري بـودن وتغييرميـزان فلـوي انهاست كه با تغييردادن كورس پلانجرعملي مي شود.

در اين نوع پمپ ها با توجه به زيادبودن طول پلانجرها ونهايتـا زيـادبودن سـطح تماسـي پلانجروسـيلندرمثل پمپ هاي پيستوني نيازي به اب بندي داخلي (پيستون رينگ)ندارند. در صفحه بعد شمائي از يك عدد پمپ قطره اي نوع پلانجري رفت و ب رگشتي نشان داده شده است . حركت پلانجر به سمت بالابراي حالت تراكم توسط ميل بادامكي كه باميل لنـگ حركـت مـي كنـدانجام مـي شـودو توسط فنرپلانجر به سمت پايين حركت مي كندتاعمل مكش انجام شود

. قطعات اصلي اين پمپ ها شامل:

۱ -پلانجروسيلندر.

۲ -شير يك طرفهValve Check ورودي.

۳ -شيريك طرفه خروجي

۴ -لوله ورودي وصافي.

۵ -سيستم تحريك كننده پلانجروفنربرگرداننده.

۶ -درپوش شيشه اي همراه باپيچ هواگيري واورينگ ها.

۷ -مكانيزم تغييركورس پلانجر.

۸ -Glass Sightنشان دهنده روغن.

۹ -بدنه پمپ. لازم به توضيح است كه فشارخروجي اين نوع پمپ هارافشارسيستمي كه خروجي پمپ بـه ان متصـل شـده است تعيين مي كند .وبدنـه هـاي انهـاطوري طراحـي شـده اسـت كـه قادربـه تحمـل فشـارهاي بالاتاچنـدين هزارپوندبراينچ مربع راداشته باشند.

پمپهاي ديافراگميPump Diaphragm پمپ هاي ديافراگمي جزگروه پمپ هاي رفت و بر گشتي هستند كه المان پمپ را يك ديافراگم قابل ارتجـاع تشكيل مي دهد .اين پمپ هاازلحاظ اصول كاربسيار مشابه پمپ هاي نوع پيستوني يا پلانجري مـي باشـندبااين تفاوت كه درپمپ هاي پيستوني حركت پيستون ياپلانجرمستقيماباعث جابجاشدن مايع مي شودولي در پمـپ هاي نوع ديافراگمي حركـت رفـت وبرگشـتي روي ديـافراگم اعمـال مـي شـودوانقبا ض وانبسـاط ان باعـث تغييرحجم داخل پمپ وورودوخروج مايع مي شود. ديافراگم ها بسته به طراحـي پمـپ براسـاس فشـاردرجه حـرارت و ….. ازجـنس هـاي مختلفـي نظيرلاسـتيك فلزوياپلاستيك هاي مخصوصي ساخته مي شوند.

محاسن پمپ ها ي ديافراگمي

۱ -مهمترين حسن اين پمپ هاعدم تماس بين مايع پمپ شونده باقطعات پمپ است كه عاملي حيـاتي ومهـم براي پمپاژ موادسمي وخطرناك بشمارمي ايد.

۲ -از ويژگيهاي بارز پمپ ديافراگمي آن است كه تنها ديافراگم و مجاري ورودي و خروجـي پمـپ بـا مـايع پمپ شونده در تماس است.

۳ -اين پمپ هانيازبه اب بندي ندارند ومي توان ادعا كرد كه نشتي اين گونه پمپ ها صددرصدصفراست ظرفيت اينگونه پمپ ها با قطر ديافراگم ، ميزان حركت ديافراگم (كورس حركـت) و تعـداد تكـرار حركـت رفت و بر گشتي در واحد زمان ( سرعت حركت) نسبت مستقيم دارد . از آنجـائي كـه مقـدار حركـت قابـل دستيابي ديافراگم محدوداست وبطور قابل ملاحظه اي قطران كمتر از قطر ديـافراگم پمـپ اسـت ، حـداكثر ظرفيت پمپ( با قطر ديافراگم ثابت )عملآ به حداكثر سرعت رفت و برگشت ديافراگم كه معمولآ كم اسـت بستگي خواهد داشت.در ساختمان اين پمپ ها شيرهاي ورودي و خروجـي كـه معمـولآاز نـوع Valve Ball ساده و يا شيرهاي مخروطي (با سوزن مخروطي) است بكاررفته است كه البته براي پمپهاي بزرگ شـيرهاي ديسكي مناسب تراست. همانگونه كه قبلآ اشاره شد بـا تنظـيم ميـزان كـورس يـا حركـت ديـافراگم كـه درپمـپ هـاي نـوع عملگـر هيدروليكي باكم وزيادكردن فشارروغن زيـر ديـافراگم انجـام مـي شـود و يـا سـرعت پمـپ (تعـدادكورس درواحدزمان) و يا هر دو مي توان ظرفيت ايـن پمـپ هـا را تغييـر داد . در صـورت لـزوم مـي تـوان از دو ديافراگم متوالي كه روي هم قرارمي گيرند استفاده كرد كه در صورت پاره شدن يكي از آنها ديگري جلوي نشتي مايع را بگيرد.

انواع پمپهاي ديافراگمي عبارتند از:

۱پمپ ديافراگمي مكانيكي كه در آن ديافاگم به يك مكانيزم رفت وبرگشتي مكانيكي مثل ميل بادامك خـارج ازمركز ياحركت شيطانك كه حركت نوساني يا رفت و برگشتي را به آن انتقال مـي دهـد مـرت بط اسـت كـه نمونه كاربردي ان پمپ هاي بنزين اتومبيل ياسيفون است.

مقدمات لازم براي راه اندازي پمپ هاي رفت وبرگشتي

۱-چك كردن سطح روغن داخل محفظه روغن.

۲-گرم كردن يكنواخت پمپ درصورت لزوم.

۳-هواگيري پمپ .

۴-بازكردن مسيرهاي اب خنك كننده درصورت وجود.

۵-درسرويس قراردادن سيستم روغنكاري مركزي درصورت وجود.

۶-چك كردن جهت چرخش الكتروموتور.

۷-اطمينان ازروان چرخيدن وگيرنداشتن پمپ

۸-چك كردن كليه قسمت ها ازنظرنشتي.

۹-اطمينان كامل ازروان بودن ولوهاي ورودي خروجي ومسيركنارگذر.

 

مراحل راه اندازي پمپ هاي رفت وبرگشتي

براي راه اندازي اين نوع پمپ ها مراحل زير بايدانجام شود:

۱–بازنمودن مسيركنارگذر.

۲-بازكردن ولو ورودي پمپ.

۲ -بازنمودن ولوخروجي درصورتي كه روي مسيرخروجي شيريك طرفه يا چك ولو نصب شده باشد

۳-بستن ولومسيرخروجي پمپ درصورتي كه شيريك طرفه نصب نشده باشدوفشارپشت پمپ بالاباشد.

۴-اماده سازي وراه اندازي سيستم گرداننده .

۵ -بستن تدريجي ولومسيركنارگذر(درصورتي كه ولوخروجي بازباشد(

 

مراحل ازسرويس خارج كردن پمپ هاي رفت وبرگشتي

۱ -بازكردن تدريجي مسيركنارگذر.

۲ -بستن تدريجي ولوخروجي.

۳-ازسرويس خارج نمودن دستگاه گرداننده

چك هاي روتين پمپ هاي رفت وبرگشتي

۱-چك كردن فشارهاي ورودي وخروجي.

۲-چك كردن ميزان امپر الكتروموتور.

۳-چك كردن نشتي هاي روغن ومايع پمپ شونده.

۴-چك كردن مقدارلرزش وسروصداي غيرعادي.

۵-چك كردن دماي ياتاقان هاو…

۶ -چك كردن سطح روغن محفظه روغن.

۷-چك كردن مقدارفلوي پمپ.

معايب روتين پمپ هاي رفت وبرگشتي

۱-خرابي شيرهاي يك طرفه داخلي.

۲-متناسب نبودن كورس پلانجرياديافراگ

۳-زيادبودن كلرنس هاي داخلي.

۴-اشكال درمكانيزم تبديل حركت دوراني به رفت وبرگشتي

راه هاي اصلاح مشكل چرخش روغن شامل:

۱ -تغيير درجه حرارت روغن

۲-تغييردادن نوع روغن

۳-تغييردادن كلرنس يا تاقان

۴ -تغييردادن فشار روغن

۵ –تغيير نوع ياتاقان

انرژي فشاري:هدانرژي فشار:فشار چسیت؟

فشارعبارتست ازمقدارنيروئي كه توسط سيال برواحد سطح اعمال مي كند كه مقـداراين نيرودرتمـام جهـات يكسان است ومي توان ان رابرحسب ارتفاع ستوني ازمايع تعريف كرد. مقداران براي يك سيستم لوله كشي توسط فشارسنج ها اندازه گيري مي شود ولي براي اندازه گيـري دقيـق تر مي توان بااستفاده ازيك پيتوت تيوب كه سيال بادانسيته مناسبي دران ريختـه شـده اسـت (بيشترازدانسـيته مايع داخل لوله )بصورت زير ان را اندازه گيري كردكه ميزان اختلاف ارتفاع بين لوله ها مبـين هدفشار اسـت كه برحسب واحداندازه گيـري (ميليمتريـا……)ارتفـاع سـتون مـايع اسـت بطورمثـال ده سانتيمترسـتون جيـوه يا….است

مسائلي كه باعث كاويتاسيون مي شوند:

١-افت فشاربيش از حد در قسمت ورودي پمپ به دليل گرفتگي صافي و لوله هـا و…. كـه باعـث تبخ يـر مايع در اين ناحيه مي شود و شرايط رابراي تبخيروتشكيل حباب زياد مي كند.

٢- كار كردن پمپ درشرا يط غير طراحي ( فلوي بيش از حد ) به دليل بالا رفتن دور پمپ ويا افزايش بـيش از حد قطر پروانه كه باعث افزايش فلوو زياد شدن سرعت مايع در قسـمت ورودي پمـپ ونهايتـا كـاهش فشاردرورودي آن مي شود. ٣-بالا رفتن دماي مايع پمپ كه باعث بالا رفتن فشار بخار مايع مي شـود(زودترتبخيرشـدن مـايع درورودي پمپ) و شرايط را براي كاويتاسيون بوجود مي اورد

٤-زياد شدن ارتفاع مكش پمپ ها.

٥-تغيير مايع پمپ شونده به دليل تغييرات شرايط عملياتي (پمپاژ مايعات سبك تر)

 

وظايف اصلي ياتاقان ها شامل

۱ -كنترل كردن وجذب وانتقال نيروهاي شعاعي

۲ -كنترل كردن وجذب وانتقال نيروهاي محوري

۳ -كاهش اصطكاك

۴ -قراردادن محوردريك موقيت مناسب

عوامل كاهشدهنده طول عمربال برينگ ها

۱-مسائل ومشكلات ناشي ازنصب

۲-عدم هم محوري

۳-باربيش ازحدروي برينگ

۴-گرماي بيش ازحد

۵-روغن نامناسب

۶-روغنكاري ناقص

۷-مناسب نبودن برينگ براي ان شرايط(طراحي غلط)

۸-كثيف بودن روغن

۹-ارتعاشات بيش ازحدمحور

۱۰-مسائل ناشي ازحمل ونقل

۱۱-جريان هاي الكتريكي

مسائلي كه باعث كم شدن فلو میشود:

۱-هواگيري نشدن كامل پمپ

۲-پائين بودن سرعت گرداننده .

۳-بالا بودن بيش از حد فشار خروجي .

۴ -نشتي هاي داخلي . و…